De Christiaan Huygens wetenschapsprijs wordt jaarlijks toegekend aan een onderzoeker die een vernieuwende bijdrage aan de wetenschap heeft geleverd. De prijs wordt uitgereikt door de minister of staatssecretaris van OCW in de Oude Kerk te Voorburg en bestaat uit een belastingvrij geldbedrag van tienduizend euro, een bronzen beeld van Christiaan Huygens en een oorkonde.
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) nodigt jaarlijks de faculteiten en onderzoeksscholen van Nederlandse universiteiten uit om promovendi te kandideren die in de afgelopen drie jaar een dissertatie hebben verdedigd op het vakgebied dat in het uitreikingsjaar centraal staat. Afwisselend zijn dit de vakgebieden wiskunde, natuurkunde en ruimtewetenschappen.
De prijs beoogt om de contacten tussen de Nederlandse universiteiten en het bedrijfsleven te bevorderen en de instroom van studenten in de bètawetenschappen positief te beïnvloeden. Hierbij staan de wetenschapsgebieden centraal die zich mede door het werk van Christiaan Huygens (1629 – 1695) hebben kunnen ontwikkelen: wiskunde, natuurkunde en ruimtewetenschappen.
Onderzoeker Jan-Willem van Ittersum is onderscheiden met de Christiaan Huygens Wetenschapsprijs voor zijn proefschrift ‘Partitions and quasimodular forms; variations on the Bloch-Okounov theorem’. Hij ontving de prijs – bestaande uit een bedrag van 10 duizend euro en een bronzen beeld van Christiaan Huygens – op 16 oktober 2024 uit handen van minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Dat gebeurde tijdens een feestelijke bijeenkomst in Voorburg.
Het tellen van het aantal verschillende oplossingen voor een probleem of het aantal mogelijke configuraties in een model, is een belangrijke uitdaging in de wiskunde en in de natuurkunde. De stelling van Bloch-Okounkov laat zien dat dit soort telproblemen soms onverwachte onderliggende extra symmetrie vertonen, zogenoemde modulaire symmetrie. Dat is een belangrijk inzicht, want het helpt om het oorspronkelijke probleem beter te begrijpen.
Het proefschrift van Van Ittersum geeft een heel nieuwe kijk op de stelling van Bloch-Okounkov, namelijk door de lens van de wiskundige theorie van modulaire vormen. Modulaire vormen zijn bepaalde soorten functies, waarover een uitgebreide theorie bestaat in de wiskunde. De studie van Van Ittersum leidt tot belangrijke uitbreidingen van de stelling van Bloch-Okounkov, en tot nieuwe toepassingen op het snijvlak van algebraïsche meetkunde, getaltheorie en representatietheorie, met belangrijke verbindingen naar de statistische natuurkunde.
De jury, onder voorzitterschap van Eric Opdam, hoogleraar wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam, was diep onder de indruk van de kwaliteit en innovatieve bijdrage van het proefschrift aan het vakgebied wiskunde. ‘Van Ittersum presenteert hierin spectaculaire nieuwe resultaten over diepgaande onderwerpen binnen de wiskunde’, aldus het juryrapport. ‘Hij toont niet alleen virtuositeit in het verbinden van verschillende concepten en theorieën op een hoog abstractieniveau, maar zorgt tegelijk voor een heldere en toegankelijke presentatie van deze ideeën.’ Van Ittersum wordt inmiddels wereldwijd beschouwd als expert in de in het proefschrift beschreven methodologie.
Eervolle vermeldingen
Twee onderzoekers kregen op 16 oktober een eervolle vermelding:
• Rosa Schwarz
Voor haar proefschrift: ‘Logarithmic approach to the double ramification cycle’, waarop zij op 7 december 2023 promoveerde aan de Universiteit Leiden. De jury vond haar proefschrift qua wiskundige inhoud zeer sterk: ‘De impact van dit proefschrift, waarin vragen over de dubbele vertakkingsklasse behandeld worden met technieken uit de logaritmische meetkunde, ligt vooral op aspecten van de wiskunde die in de mathematische fysica belangrijk zijn.’
• Lucas Slot
Voor zijn proefschrift: ‘Asymptotic Analysis of Semidefinite Bounds for Polynomial Optimization and Independent Sets in Geometric Hypergraphs’, waarop hij op 30 september 2022 promoveerde aan het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) en Tilburg University. De jury was erg onder de indruk van dit proefschrift, dat ingewikkelde materie helder uitlegt: ‘Wat verder opvalt aan het werk van Slot is de wiskundige breedte. Methoden van zeer diverse gebieden in de wiskunde worden gecombineerd om tot de resultaten te komen.’
‘Partitions and quasimodular forms; variations on the Bloch-Okounkov theorem’
Universiteit Utrecht
‘Logarithmic approach to the double ramification cycle’
Universiteit Leiden
‘Asymptotic Analysis of Semidefinite Bounds for Polynomial Optimization and
Independent Sets in Geometric Hypergraphs’
Centrum Wiskunde & Informatica (CWI)
and Tilburg University
De KNAW stelt jaarlijks een nieuwe jury samen om de voorgedragen dissertaties te beoordelen en de winnaar vast te stellen. De jury voor de Christiaan Huygensprijs in het vakgebied wiskunde in 2024 bestaat uit:
Voorzitter van de jury
Hoogleraar Wiskunde
Universiteit van Amsterdam, lid KNAW
Onderzoeker CWI (Centrum Wiskunde & Informatica),
Hoogleraar Discrete Mathematics and Optimization Tilburg University, lid KNAW
Hoogleraar Econometrie
Maastricht University
alumnus DJA, oud-laureaat Christiaan Huygens wetenschapsprijs
Externe deskundige voor de jury voor de beoordeling van het proefschrift van Lucas Slot: Prof. dr. Remco van der Hofstad, hoogleraar Kansrekening aan de Technische Universiteit Eindhoven.
 |
|
|
Maria Antonietta Loi, voorzitter van de door de KNAW ingestelde jury, overhandigde de prijs voor het onderzoek waarop Hendrickx in 2021 promoveerde aan de Technische Universiteit Delft. ‘Nico was de eerste die een vlakke germanium-kwantumdot construeerde en de eerste die een qubit bediende op basis van een enkel elektronengat en universele kwantumlogica met gaten demonstreerde. Zijn proefschrift is een standaard geworden in de gemeenschap van halfgeleiderkwantumtechnologie,’ aldus de juryvoorzitter. De prijs, een bronzen beeld en een geldbedrag van 10.000 euro, werd op 11 oktober 2023 uitgereikt in de Oude Kerk te Voorburg.
Eervolle vermeldingen
Elham Mohamed Tawfik Fadaly
Voor haar dissertatie: ‘Epitaxy of Hexagonal SiGe Alloys for Light Emission’, verdedigd op 16 april 2021 aan de Technische Universiteit Eindhoven.
De jury is onder de indruk van dit proefschrift vanwege de eerste demonstratie van de groei van hoogwaardige zeshoekige SiGe, die de weg opent naar de ontwikkeling van veel belangrijke opto-elektronische apparaten die in Si-elektronica zijn geïntegreerd.
Loreta Angela Muscarella
Voor haar dissertatie: ‘Strain effects on the optical properties of lead-halide perovskites’, verdedigd op 18 januari 2022 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
De jury prijst dit proefschrift vanwege de interessante reeks experimentele technieken die werd toegepast op metaalhalide perovskieten en de demonstratie van het belang van spanning in deze klasse materialen.
Dit jaar is het de 25ste keer dat de Christiaan Huygenswetenschapsprijs is uitgereikt. Ter ere van dit heugelijke feit is de Christiaan Huygens Jeugdprijs in het leven geroepen, in samenwerking met de gemeente Leidschendam-Voorburg. De Jeugdprijs is een wedstrijd tussen de VMBO-scholen uit de gemeente. Christiaan Huygens was ook een groot maker en de leerlingen hebben dan ook de opdracht gekregen om met duurzame materialen iets creatiefs te maken, voor de wijk rondom de school.
De uitreiking van de Jeugdprijs, met de presentatie van de resultaten, vond plaats tijdens het Techniekfestival op 25 oktober 2023 in het Corbulo college in Voorburg.
‘Epitaxy of Hexagonal SiGe Alloys for Light Emission’
Technische Universiteit Eindhoven
‘Qubit arrays in germanium’
Technische Universiteit Delft
‘Strain effects on the optical properties of lead-halide perovskites’
Rijksuniversiteit Groningen
De KNAW stelt jaarlijks een nieuwe jury samen om de voorgedragen dissertaties te beoordelen en de winnaar vast te stellen. De jury voor de Christiaan Huygensprijs in het vakgebied natuurkunde in 2023 bestaat uit:
Voorzitter van de jury
Hoogleraar Fotofysica en opto-elektronica
Rijksuniversiteit Groningen, lid KNAW
Hoogleraar Complexe vloeistoffen
Universiteit van Amsterdam, lid KNAW
Hoogleraar Nanofotonische structuren
TU Delft, alumnus De Jonge Akademie
|
|
|
Op 10 oktober 2022 overhandigde Robbert Dijkgraaf, minister van OCW, de prijs aan Issaoun voor het onderzoek waarop zij vorig jaar promoveerde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. “De eerste afbeelding van een schaduw van een zwart gat is misschien wel de meest iconische en meest erkende astronomische afbeelding in vele jaren, bekeken door miljarden mensen. Sara speelt nog steeds een zeer zichtbare rol bij het verspreiden van de betekenis en implicaties van dit beeld voor de wetenschap en de samenleving als geheel. Dit maakt haar een rolmodel voor jonge aspirant-wetenschappers,” aldus juryvoorzitter prof. dr. Ralph Wijers. De prijs, een bronzen beeld en een geldbedrag van 10.000 euro, werd uitgereikt in de Oude Kerk te Voorburg.
‘Constraints on planetary formation, accretion and differentiation from experimental petrology’
Vrije Universiteit, Amsterdam
‘Lifting the Veil on Black Holes: Approaching the Event Horizon with High-resolution Imaging’
Radboud Universiteit Nijmegen
‘High-resolution integral-field spectroscopy of exoplanets’
Universiteit Leiden
De KNAW stelt jaarlijks een nieuwe jury samen om de voorgedragen dissertaties te beoordelen en de winnaar vast te stellen. De jury voor de Christiaan Huygensprijs in het vakgebied ruimtewetenschappen in 2022 bestaat uit:
Voorzitter van de jury.
Hoogleraar High-energy Astrophysics,
Anton Pannekoek Institute for Astronomy, UvA
Hoogleraar Extragalactic Astronomy,
Universiteit Leiden
Hoogleraar Astrofysica,
Radboud Universiteit Nijmegen
Foto: Duncan de Fey
|
|
|
Ingrid van Engelshoven, demissionair minister van OCW, reikte op maandag 11 oktober 2021 de prijs uit voor het onderzoek waarop Nibbering in 2018 promoveerde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Didier’s proefschrift, The Gains from Dimensionality, is kwalitatief en inhoudelijk sterk uitgewerkt. Het is goed geschreven, onderscheidend door de heldere theorievorming en indrukwekkend in het originele denkwerk,” aldus juryvoorzitter Philip Hans Franses. De prijs, een bronzen beeld en een geldbedrag van 10.000 euro, werd uitgereikt in Huygens’ Hofwijck te Voorburg, ooit het woonhuis van Christiaan Huygens. Eervolle vermeldingen gingen naar dr. Merrick Zhen Li voor zijn dissertatie: ‘Econometric analysis of high-frequency market microstructure’ en naar dr. Quinten Meertens, voor zijn dissertatie: ‘Misclassification Bias in Statistical Learning.’
Bekijk hier de opname van de feestelijke uitreiking met onder meer ook wiskundige en cabaretier Jan Beuving, directeur van museum Hofwijck Peter van der Ploeg en de jonge gitarist Matthijs van Delft. Presentator is Elisabeth van Nimwegen.
‘Misclassification Bias in Statistical Learning’
Universiteit van Amsterdam
‘Econometric analysis of high-frequency market microstructure’
Universiteit van Amsterdam
‘The Gains from Dimensionality’
Erasmus Universiteit Rotterdam
De KNAW stelt jaarlijks een nieuwe jury samen om de voorgedragen dissertaties te beoordelen en de winnaar vast te stellen. De jury voor de Christiaan Huygensprijs in het vakgebied wiskunde (actuariaat en econometrie) in 2021 bestaat uit:
KNAW-lid (voorzitter van de jury)
Hoogleraar econometrie, Erasmus Universiteit Rotterdam
Hoogleraar econometrie, Rijksuniversiteit Groningen
|
|
|
Wetenschapsgebied Natuurkunde
Op maandag 7 oktober heeft dr. Christopher Smiet de Christiaan Huygens wetenschapsprijs 2018 toegekend gekregen in het wetenschapsgebied Natuurkunde. De prijs, een bronzen beeld en een geldbedrag van 10.000 euro, werd uitgereikt in de Oude Kerk te Voorburg door minister Ingrid van Engelshoven, minister van OCW. Christopher Smiet ontving de Christiaan Hugens wetenschapsprijs voor zijn dissertatie ‘Knots in plasma’ waarop hij in 2017 is gepromoveerd aan de Universiteit Leiden.
Een terugblik op de uitreiking van 2019 vindt u hier.
De KNAW stelt jaarlijks een nieuwe jury samen om de voorgedragen dissertaties te beoordelen en de winnaar vast te stellen. De jury voor de Christiaan Huygensprijs in het vakgebied natuurkunde in 2019 bestond uit:
Voorzitter van de jury.
Hoogleraar Natuurkunde, Rijksuniversiteit Groningen
Hoogleraar Biofysica, Technische Universiteit Delft
Hoogleraar Theoretische Fysica, Rijksuniversiteit Nijmegen
|
|
|
Wetenschapsgebied Ruimtewetenschappen
Op maandag 8 oktober heeft dr. Adrian Hamers de Christiaan Huygens wetenschapsprijs 2018 toegekend gekregen in het wetenschapsgebied ruimtewetenschappen. De prijs, een bronzen beeld en een geldbedrag van 10.000 euro, werd uitgereikt in de Oude Kerk te Voorburg door Marjan Hammersma, Secretaris Generaal van het Ministerie van OCW. Adrian Hamers ontving de Christiaan Hugens wetenschapsprijs voor zijn dissertatie ‘Hierarchical Systems’ waarop hij in 2016 cum laude is gepromoveerd aan de Universiteit Leiden.
Een terugblik op de uitreiking van 2018 kun u vinden via deze link.
De jury, door de KNAW samengestel uit wetenschappers uit het vakgebied, bestond in 2018 uit:
Voorzitter van de jury.
Hoogleraar dynamica, structuur en vorming van de Melkweg
Winnaar Christiaan Huygensprijs 2004 (ruimtewetenschappen)
Emeritus Hoogleraar astronomie en ruimteonderzoek
Universitair hoofddocent
Vincent Icke is astrofysicus en beeldend kunstenaar. Zijn voordracht nam de genodigden en bezoekers van de uitreiking mee in zijn visie op de aard van onderzoek. Wetenschappelijk onderzoek is voor hem een scheppende bezigheid, waarbij vooral het vermogen tot ‘begrijpen’ centraal staat. Nieuwsgierigheid en intelligentie worden overgewaardeerd, vindt Icke. Het is ‘begrip’ dat de mensheid onderscheidt van de dierenwereld, maar ook van de wereld van de ‘kunstmatige intelligentie’ die in toenemende mate om ons heen toepassingen vindt.
De Key note speach van Vincent Icke:
Altijd november, altijd regen.
Altijd dit leege hart. Altijd.
Dat schreef de dichter Jakobus Cornelis Bloem, geboren op 10 mei 1887 te Oudshoorn. Het zijn de laatste regels van zijn gedicht November, op bladzijde 17 van Bloems bundel Media vita, in 1931. “Gedrukt in honderd vijf en zeventig exemplaren, waarvan vijf en twintig niet in den handel, door Joh. Enschedé en Zonen te Haarlem,” staat onderaan de inhoudsopgave. Honderd vijf en zeventig stuks, waarvan vijf en twintig niet in de handel. Dat lijkt wel een natuurkundig proefschrift!
Lees de rest van de key note speach van Vincent Icke.
Voor de 20e editie van de Christiaan Huygensprijs hebben laureaten die de prijs in de afgelopen jaren wonnen videoboodschappen ingezonden. Deze videoboodschappen zijn tijdens de 20e uitreiking getoond aan het aanwezig publiek. In hun testimonial gaan de laureaten in op de invloed van de prijs voor hun wetenschappelijke carrière en het belang van het winnen van de Christiaan Huygensprijs voor het verkrijgen van onderzoeksfondsen en als opstap naar een eigen leerstoel.
In de wetenschapsgebieden wiskunde, actuariaat en econometrie nodigt de KNAW driejaarlijks faculteiten en onderzoekscholen van de Nederlandse universiteiten uit dissertaties voor te dragen uit deze vakgebieden van maximaal 3 jaar oud.
In het wetenschapsgebieden Ruimtewetenschappen nodigt de KNAW driejaarlijks faculteiten en onderzoekscholen van de Nederlandse universiteiten uit dissertaties voor te dragen uit dit vakgebied van maximaal 3 jaar oud.
In de wetenschapsgebieden theoretische en toegepaste Natuurkunde nodigt de KNAW driejaarlijks faculteiten en onderzoekscholen van de Nederlandse universiteiten uit dissertaties voor te dragen uit deze vakgebieden van maximaal 3 jaar oud.
De Christiaan Huygensprijs heeft een rijke historie opgebouwd door de winnaars, eervolle vermeldingen, juryleden, sprekers en interviewers die in de afgelopen 20 jaar betrokken waren bij de prijs en de prijsuitreiking. Meer over deze rijke historie vindt u onder onze Eregalerij.
Zonder onze sponsors zou de jaarlijkse uitreiking van de Christiaan Huygensprijs niet mogelijk zijn. De Stichting Christiaan Huygensprijs nodigt sponsors uit tot actieve betrokkenheid vooraf, tijdens en na afloop van het evenement.
