Winnaar Christiaan Huygensprijs 2006 – Natuurkunde

dr. ir. B.L.M. Hendriksen (Doetichem, 1974) voor zijn dissertatie ‘Model catalysts in action – high-pressure scanning tunneling microscopy’, verdedigd op 20 februari 2003 aan de Universiteit Leiden. Bas Hendriksen was ten tijde van de uitreiking werkzaam als postdoctoral fellow bij het Lawrence Berkeley National Laboratory te Berkeley, USA.

Het werk beschreven in het bekroonde proefschrift slaat een brug tussen het fundamentele oppervlakte onderzoek en toegepaste katalyse door katalytische oppervlakken te bestuderen onder, voor de toepassing, zo realistisch mogelijke omstandigheden. Hiervoor integreerde Hendriksen een zogenaamde scanning tunnel microscoop in een miniatuur reactor. Dit unieke instrument maakte het Hendriksen mogelijk om als eerste een metaaloppervlak te ‘filmen’ op de moleculaire schaal terwijl deze als katalysator zijn werk deed in een gasstroom bij atmosferische druk en hoge temperatuur.

Op deze manier ontdekte hij dat oppervlakken tijdens katalytische reacties voortdurend van structuur en samenstelling veranderen en dat daardoor ook de katalytische activiteit sterk varieert. Een voorbeeld hiervan is het oxideren van een platina oppervlak dat een verrassend positief effect blijkt te hebben op de katalytische prestaties.

Dit proefschrift heeft een belangrijke impuls gegeven aan onderzoek in de katalyse. Het heeft geleid tot nieuw inzicht in de werking van katalysatoren onder praktische procesomstandigheden en heeft bijgedragen aan de huidige, grote interesse in de katalytische rol van edelmetaaloxides.