Winnaar Christiaan Huygensprijs 2002 – experimentele natuurkunde

dr. A.I. Yanson (Charkiv, Oekraïne, 1975) voor zijn dissertatie ‘Atomic chains and electronics shells: quantum mechanisms for the formation of nanowires’, op 7 februari 2001 verdedigd aan de Rijksuniversiteit Leiden. Alex Yanson was ten tijde van de uitreiking werkzaam aan de Cornell University te Ithaca, USA.

De snel voortschrijdende miniaturisering van componenten in de elektronische industrie is een belangrijke drijfveer voor wetenschappelijk onderzoek naar de eigenschappen van elektrische geleiders van zeer kleine afmetingen. Op de schaal van nanometers moeten de wetenschappers de klassieke natuurkundewetten vervangen door de wetten van de kwantummechanica. Dit betekent dat elektronische schakelingen gebaseerd op klassieke verschijnselen niet meer zullen werken.

De hoop is dan ook dat nieuwe, op kwantummechanica gebaseerde verschijnselen benut kunnen worden. Een van de belangrijkste en meest vernieuwende aspecten van het werk van Alex Yanson betreft de ontdekking dat er bepaalde ‘magische’ diameters bestaan voor dunne metaaldraden, die een grotere  stabiliteit vertonen dan gemiddeld. Het onderliggende mechanisme is verwant aan het principe dat leidt tot de periodieke atoomstructuur van de elementen. Bovendien heeft hij laten zien dat het mogelijk is om draden van slechts één atoom dik te maken van het metaal goud, die grote stromen kunnen geleiden. Zijn werk maakt deel uit van het vakgebied van de nanofysica, dat sterk in ontwikkeling is.